LAAGGELETTERDHEID: ZO PAK JE DAT ALS WERKGEVER AAN
Een urenstaat of vakantierooster invullen? Een website opzoeken of mailtje beantwoorden? Bij 1 op de 10 Nederlanders breekt het zweet uit als ze dat moeten doen: ze hebben moeite met lezen en schrijven. En als er zoveel mensen zijn voor wie dit een probleem is, werkt er vast ook iemand met laaggeletterdheid in uw bedrijf.
Maar hoe herken je dat? 5 tips voor ondernemers:
TIP 1
LAAGGELETTERDHEID: ERKEN HET PROBLEEM
De aantallen zijn schokkend: 1,8 miljoen mensen tussen de 18 en 65 jaar in Nederland hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. En dat zijn zeker niet alleen mensen met een migratie-achtergrond. Ruim de helft is in Nederland geboren en getogen.
De gevolgen van laaggeletterdheid zijn groot, ook voor de werkgever. Mensen die worstelen met taal zijn vaker ziek, hebben meer last van stress en zijn minder productief. En wat te denken van veiligheid op de werkvloer? Taalproblemen veroorzaken 10 % van de zware ongevallen in de procesindustrie. In de schoonmaakbranche, bouw en industriesector is ruim 40% van de werknemers laaggeletterd.
TIP 2
HERKEN DE SMOESJES
Hoe spoor je nu een laaggeletterde werknemer op? Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. “Ach, ik ben mijn bril vergeten’ was jarenlang de smoes van Hans Kassen. Ruim 20 jaar runde hij zijn eigen bouwbedrijf in het oosten van het land en had hij 45 mensen in dienst. Niemand wist dat hij moeite had met lezen en schrijven. ‘Ik was zo handig geworden in het verbergen. Bril vergeten, ik heb ook wel eens mijn hand in het verband gedaan om te voorkomen dat ik een formulier moest invullen’.
Administratieve zaken liet Kasser aan zijn personeel over. Dat ging lang goed. ‘Totdat iemand op kantoor ziek werd en ik het moest overnemen. De spanning werd mij te veel, alles stortte in. Ik kwam met een burn-out thuis te zitten. Mijn laaggeletterdheid heeft mij mijn bedrijf gekost.’
Uiteindelijk besloot Kasser terug naar school te gaan. Een stap waar hij geen moment spijt van heeft gehad. Inmiddels is het zijn missie om laaggeletterdheid onder de aandacht te brengen. Juist ook voor werkgevers. ‘Werkgevers moeten alert zijn: Wie schrijft liever niet? Wie schakelt altijd een collega in als er iets op de computer moet gebeuren?’
TIP 3
LAAGGELETTERDHEID: MAAK HET BESPREEKBAAR
De volgende stap is het onderwerp bespreekbaar te maken. Iemand rechtstreeks aanspreken op laaggeletterdheid werkt niet. Heel veel mensen zien zich helemaal niet als laaggeletterd. Dan denken ze aan iemand die helemaal niet kan lezen of schrijven
Het schoonmaakbedrijf ASITO (ongeveer 10.000 medewerkers en 100 verschillende culturen) heeft hier veel ervaring mee. Het bedrijf biedt taalcursussen aan, heeft werknemers opgeleid tot taalmaatjes. In eerste instantie alleen gericht op mensen van allochtone afkomst maar als snel kwam het besef dat er ook een flinke groep autochtone medewerkers moeite heeft met lezen, schrijven en rekenen. Een lastig te bereiken groep. En heel divers. Sommige mensen kunnen bijvoorbeeld wel lezen maar hebben moeite met schrijven van een mailtje.
Daarom gebruiken ze soms de camouflagemethode:
Op een school werd door ongeveer 30 medewerkers schoongemaakt. Na de open dagen werden de schoonmakers in het zonnetje gezet, met een hapje en een drankje. De directeur van de afdeling educatie vertelde ‘op wat voor school ze eigenlijk werken’. Hij maakte ook de link naar taal, naar digitale vaardigheden. De werknemers werden uitgenodigd om ook cursussen op school te volgen. Deze gecamoufleerde aanpak had succes. Een aantal werknemers meldde zich meteen aan.
TIP 4
ZORG VOOR POSITIEVE LEERCULTUUR
Persoonlijke ontwikkeling en welbevinden van personeel is belangrijk voor de cultuur en ontwikkeling, en daarmee het succes van een organisatie. Iemand die lekker in zijn vel zit is ook productiever.
Het is belangrijk om als bedrijf te investeren in de loopbaanontwikkeling van personeel. Wil een werknemer doorgroeien? Wat zijn of haar ambities? Wat is daarvoor nodig? Een werknemer zegt makkelijker ‘ja’ tegen een training digitale vaardigheden dan meteen een taalcursus.
Het is goed als managers oog hebben voor mogelijk andere problemen van werknemers. Loonbeslag kan ook een signaal zijn. Schulden gaan regelmatig gepaard met laaggeletterdheid.
TIP 5
BLIJF ALERT
Hoewel de aandacht voor laaggeletterdheid de afgelopen jaren flink is gegroeid, is er nog een hele wereld te winnen.
Veel mensen begrijpen niet hoe in het Nederlandse systeem het kan gebeuren dat mensen deze vaardigheden niet onder de knie hebben. Ze kunnen zich ook niet voorstellen wat dit voor mensen betekent.
Er is een groeiende kloof in Nederland tussen mensen die meekomen en mensen die achterstand hebben. Laaggeletterdheid gaat per definitie over de groep mensen voor wie de samenleving te complex is geworden.
Het promoten van ‘een leven lang leren’ door werkgevers is belangrijk. Zo zorg je voor een duurzame inzet van werknemers.